by Vodič kroz Rim
Ako bismo želeli da zaista upoznamo život antičkih Rimljana, trebalo bi da, pored posete izglancanom Kapitolu, Koloseumu i Rimskom forumu, zavirimo i u ulice i kuće Antičke Ostije. Nakon Pompeje, ona je jedino mesto koje posetiocima može da ilustruje i ispriča o životu u Rimu i rađanju i padu njegovog milenijumskog carstva. Pa ako nemate vremena da obiđete Pompeju tokom vašeg boravka u Rimu, Arheološki park Ostia Antica je mesto za vas. Do nje se jednostavno i udobno stiže vozom na liniji Roma – Lido. Antička Ostija (koju ne treba mešati sa današnjim gradom Lidom di Ostia) duguje svoje postojanje blizini reke Tibar koja se nekada ulivala u more baš kod Ostije. Hoćete da kažete da se sad više ne uliva? Ne baš. Pre katastrofalne poplave 1557. godine, tok reke je bio drugačiji od sadašnjeg a more se “udaljilo” za par kilometara.
Vozne karte za sve destinacije u Italiji
- Kako je nastala Antička Ostija
- Ostija, Rim u malom
- Klaudijeva luka (Porto di Claudio)
- Trajanova luka (Porto di Trajano)
- Pad Antičke Ostije
- Iskopavanje Antičke Ostije
- Radno vreme i kako doći do Antičke Ostije
Antička Ostija – uaznice skip-the-line
Kako je nastala Antička Ostija
Ime Ostija potiče od reči ostium (ušće), odnosno od latinskog os-oris (usta). Drevni naziv grada je bio Ostia tiberina, “vrata“ Tibra. Od nje su, prema legendi, Romul i Rem krenuli uz ovu “svetu reku” ploveći u korpi, pre nego što ih je našla i nahranila kapitolska vučica. Druga legenda, pak, je vezana za njen nastanak: kaže da je Ostija nastala kao prva rimska kolonija za vreme vladavine četvrtog kralja Rima, Anka Marcija (Anco Marzio) 620. godine pre nove ere (podsećanja radi, Rim je osnovan 753. p. n. e). Međutim, arheološka dokumentacija potvrđuje nastanak Ostije tek između 6. i 3. veka p. n. e. Tada se 10. rimska legija ulogorila između ušća Tibra i Tirenskog mora, formirajući prvi odbrambeni kastrum. Strateški položaj naselja je korišćen za odbranu Rima od napada koji bi dolazili putem reke ili mora. Dakle, Ostija je nastala kao kastrum, utvrđeno naselje omeđeno zidinama, koje je projektovao niko drugi nego Ciceron , jedan od najsvestranijih umova antičkog Rima. Ostija se razvila u carsko doba kao Porta del Tevere, “vrata” Tibra, dugi niz vekova primarni komunikacioni put i kapija Tirenskog mora. Bila je lučki trgovački centar, važan pre svega za snabdevanje žitom u gradu. Od sredine 1. veka pre nove ere, kada je postala rimska kolonija, Ostija je doživela veliki ekonomski, privredni i demografski razvoj.Ostija, Rim u malom
Njeni stanovnici su, u zavisnosti od profesije, grupisani u “korporacije” (cehove), sa različitim jezicima i religijama, što se može videti iz hramova posvećenih lokalnim božanstvima – persijskom Mitri, egipatskoj Izidi i jevrejskoj sinagogi. U nju su se preselili ljudi u potrazi za srećom, pre svega, liberti (oslobođeni robovi). Blizina Rima učinila je Ostiju važnim centrom trgovine i snabdevanja glavnog grada, proširivši ga izgradnjom foruma, akvadukta i amfiteatra. Smatra se da je Ostija na vrhuncu dostigla čak 100.000 stanovnika. Kroz luku Ostije je prolazilo bukvalno sve što je moglo da se zamisli, od žita koje je hranilo ceo Rim do kamila i slonova za cirkuske predstave. Ostija je, bukvalno, bila “Rim u malom”. Ali dok su u Rimu vidljivi samo monumentalni ostaci prestonice, u Ostiji mogu da se vide i kuće, taverne, javni toaleti, pa čak i reklame (pogledajte mozaike na trgu Piazzale delle Corporazioni). Kao veza između veoma važnih komunikacionih puteva (morskih i rečnih) sa Rimom, Ostija je imala kosmopolitsku notu, možda čak izraženiju u odnosu na Rim. Bila je i glavni centar Rima za “sortiranje” komercijalnih dobara, onih koji su bili usmereni ka Rimu i onih usmerenih za izvoz. Irasla je u bogatstvu, blagostanju i prestižu sve do vrhunca koji je dotakla pod carom Hadrijanom (2. vek nove ere – da, isti Hadrijan koji je sagradio vilu u Tivoliju).Klaudijeva luka (Porto di Claudio)
Usled povećanja komercijalnog saobraćaja, kapacitet ušća Tibra je postao nedovoljan, pa je car Klaudije (Claudio) od 42. godine nove ere počeo da gradi novu luku na oko 3 kilometra severno od Ostije. Povezao je sa Tibrom jednim veštačkim kanalom i sve je bilo završeno 46. godine. Luku će definitivno završiti Neron tokom 64-66. godine, iako je luka bila aktivna već 62. godine nove ere. Nova luka, veštački basen od 90 hektara, je nastala u blizini sadašnjeg međunarodnog aerodroma Fijumićino. Na dva “kraka” luke izgrađena su pristaništa i horrea (magacini) za razmenu i skladištenje robe. Ulaz u luku je bio zaštićen branom dužine 758 m i širine 3 m, ostavljajući samo 200 m za prolaz brodova. Na kraju velike brane podignut je svetionik, sličan onom u luci Aleksandrija, koristeći kao temelj brod kojim je car Kaligula doneo obelisk iz Egipta (i koji se trenutno nalazi u Vatikanu, ispred Bazilike Svetog Petra). Brod je bio ispunjen kamenjem, pri čemu je potonuo, a izronilo je veštačko ostrvce. Ceni se da je za monumentalne radove bilo potrebno 30.000 radnika i 2.000 volova u periodu od 20 godina!Trajanova luka (Porto di Trajano)
Nova luka nije bila dovoljno zaštićena od oluja, pa je tako 62. godine, pre nego što su radovi završeni, oluja potopila 200 brodova. Uz to, njeno održavanje je bilo izuzetno skupo. Tada je car Trajan dao da se izgradi nova luka (koja će, naravno, nositi njegovo ime), od strane najvećeg arhitekte tog doba, Apolodora iz Damaska. Nova luka je bila funkcionalnija i više uvučena u kopno od Klaudijeve. Radovi su trajali 12 godina počevši od od 100. godine, pri čemu je izgrađen šestougaoni basen površine 32 hektara sa 2 kolimetra keja. Iskopan je još jedan kanal, a veza sa Ostijom je obezbeđena putem sa dve trake. U luci su, takođe, izgrađena skladišta i magacini kako bi se omogućila još bolja konzervacija namirnica. Kao posledica izgradnje Trajanove luke, na oko 3 km od iste, uzdigao se urbani i trgovački centar Portus (današnji Fijumićino), dok je Ostija preuzela ulogu upravljačkog i administrativnog centra, odnosno sedište najvažnijih pomorskih “kompanija” starog Rima. U 2. veku se počelo sa gradnjom i izvan kastruma, a nakon 2. rimskog građanskog rata (82-83. godina), Ostiju je dobila velike zidine, kako bi joj se omogućio još veći razvoj. Ostija je na taj način postala centar za sortiranje komercijalne robe koja je odlazila u Rim, a grad je rastao u bogatstvu i prestižu, sve dok nije dostigao svoj vrhunac Hadrijanovim urbanim preuređenjem, kada je imao preko 100.000 stanovnika.Pad Antičke Ostije
Nakon administrativne autonomije koju je dobila od cara Konstantina u 4. veku, Ostija je, avaj, počela da propada zajedno sa Rimom. Tome je “doprineo” i Tibar, na čijem se ušću u more voda napunila peskom što je ugrozilo njegovu plovnost. Dodajmo na to i varvarskie invazije, i obala je bila potpuno napuštena. Njenu definitivnu dekadenciju je označila poplava 1557. godine koja je, kao što smo rekli na početku priče, promenila tok Tibra, koji je od tog trenutka krivudao ka severu, pomerivši tok za oko 2 kilometra. Sreća u nesereći, mulj kojim je zatrpao grad je omogućio je da se on ovako dobro očuva.Iskopavanje Antičke Ostije
Iskopavanja su počela početkom 19. veka po nalogu pape Pija VII, ali pronađeni ostaci su prodati u inostranstvu ili su ih otkupili Vatikanski muzeji. Posle ujedinjenja Italije 1861, oko 34 hektara je izašlo na videlo. Međutim, najveći deo iskopavanja se odvio posle II svetskog rata. Danas se još uvek iskopava, a Antička Ostija čuva neka nova iznenađenja. Nakon Pompeje, Ostija je najbolji primer rimskog grada koji je sačuvao do današnjih dana.
Radno vreme Antičke Ostije
Utorak – nedelja: 25. oktobar – 28/29. februar: 8.30 – 16.30 (poslednji ulaz u 15.30) 1. mart – 31. mart: 8.30 – 17.15 (poslednji ulaz u 16.15) 1. april – 30. septembar: 8.30 – 19.00 (poslednji ulaz u 18.00) 1. oktobar – 24. oktobar: 8.30 – 18.30 (poslednji ulaz u 17.30) Zatvoreno: ponedeljkom, 1. januara i 25. decembra. Sopstvenim prevozom: Viale dei Romagnoli 717 – Roma Vozom: Linija Roma – Ostia Lido sa stanica metroa B – Piramide/porta San Paolo – EUR Fermi – EUR Magliana – EUR Laurentina , silazak na stanici Ostia AnticaVozne karte za sve destinacije u Italiji